Wat is Energieneutraal?

Maatschappelijk / Vastgoed / 11 maart 2012
Maurice van der Meer
Maurice van der Meer
Oprichter, Innovatie Centrum Duurzaam Bouwen

Bij de (her)ontwikkeling van een gebouw of gebied wordt steeds vaker een energie-ambitie of CO2-doelstelling afgesproken. Doordat het gebruik van de terminologie hiervoor (nog) vrij is, is er echter weinig zicht op de feitelijke betekenis van deze ambities en de wijze waarop deze worden vastgesteld. Wat reken je wel en wat niet bij een energieneutraal gebouw? Gaat het om het Gebouw, het Gebied of de Gebruiker (de organisatie)? En worden behalve het gebouwgebonden energiegebruik ook het gebruikersgebonden en materiaalgebonden gebruik meegenomen?

Rondom het gebruik van een gebouw zijn de volgende energiestromen te onderscheiden:

Energie / CO2 / EPC

In het algemeen staat energieneutraal voor de prestatie van een gebouw. Om de (energie)prestatie van een organisatie aan te duiden heeft het CO2 begrip de voorkeur. CO2 is weliswaar een afgeleide van energie, maar breder dan energieneutraal en dekt onderwerpen als categorie genoemd in e en f, inzet van duurzame energie en CO2-compensatie.

Als het om de term “energieneutraal” gaat wordt (nog) meestal de energievraag in de exploitatiefase bedoeld, dat wil zeggen: het energiegebruik voor gebouw en gebruiker (a + b uit de lijst). De EPC mist de component gebruikersgebonden energieverbruik. Mede daardoor is energieneutraal niet hetzelfde als EPC = 0.

Materiaalgebonden energie

Het materiaalgebonden energiegebruik (materialen, realisatie, sloop) blijft nu helaas vaak buiten beschouwing, hoewel dit de benadering wel completer zou maken. Zeker waar sloop voorafgaat aan herontwikkeling, is het raadzaam om dit zo duurzaam mogelijk te doen in termen van energiegebruik en hergebruik van het materiaal. Door de juiste (materiaal)keuzes te maken is op dit onderdeel overigens veel energie/CO2 winst te behalen. In de (nabije) toekomst zal de materiaalgebonden energie steeds belangrijker worden, omdat die een groter deel van de totale energievraag zal gaan vormen naarmate gebouwen in de gebruiksfase minder energie gebruiken. Daarnaast zal hergebruik van materialen & afval vanuit de “cradle-to-cradle” gedachte (afval = voedsel) sterk aan populariteit winnen en zijn ook de “bio-based-materials” (materialen gemaakt van hergroeibare grondstoffen) in opkomst.

Energieneutraal

Energieneutraliteit heeft te maken met het zoeken naar de juiste, meest economische, verhouding tussen Bouwkundige maatregelen, Installatie technische maatregelen en Duurzame energiebronnen op gebiedniveau en/of gebouwniveau.

Een gebied of gebouw(en) is/zijn energieneutraal indien er netto geen CO2 emissie is, dus het saldo van vraag en aanbod = 0. Dit kan worden bereikt door de inzet van duurzame bronnen voor gas, elektriciteit en warmte. Dit impliceert echter dat een niet-energieneutrale woning in een energieneutrale wijk kan staan en een energieneutrale woning in een niet-energieneutrale wijk. Het pakket van maatregelen en definiëring van de gebiedsgrens bepaalt dus uiteindelijk wat energieneutraal is.