Jeroen Hollander (de Alliantie): “Hittestress is optelsom van omgeving, vastgoed en huurders”

Vastgoed / 01 april 2021
Sandra Kors
Sandra Kors
Manager, CorporatieNL

Nederland scoort relatief goed op het behalen van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen. Maar er is nog heel wat werk aan de winkel. Samen met alle leden onderzoeken we hoe wij aandeel nemen in de nieuwe economie van ontwikkelingsdoelen, wat wij met elkaar verstaan onder de aangenomen duurzame doelen en tot welke mooie initiatieven dit al heeft geleid. We vragen daarom ook aan Jeroen Hollander, Senior Adviseur Kennis bij de Alliantie, naar zijn visie op klimaatactie.

Wat verstaan jullie onder Klimaatactie?
Jeroen Hollander: “Bij de Alliantie spreken we liever over klimaatadaptatie. Klimaatadaptatie is het proces waarbij we ons aanpassen aan het veranderende klimaat en de schadelijke gevolgen hiervan proberen te beperken. Het resultaat van klimaatadaptatie is klimaatbestendigheid.”

“We bekijken met welke adaptieve maatregelen we ervoor kunnen zorgen dat ons vastgoed in 2050 voldoende klimaatbestendig is op de thema’s hittestress, overlast door hemelwater en droogte. We nemen klimaatadaptieve maatregelen en passen ons vastgoed aan op het veranderende klimaat zodat we ook in de toekomst comfortabele woningen kunnen bieden aan onze huurders.”

Op welke manier dragen jullie als organisatie bij aan dit doel voor Nederland?
Hollander: “We passen het vastgoed aan en maken ons bezit meer klimaatbestendig. In onze nieuwbouw hebben we bijvoorbeeld meer aandacht voor overstekken en glas dat minder warmte doorlaat. En we houden meer rekening met oriëntatie en oppervlakte ramen naar het zuiden en zuidwesten.”

“Verder stimuleren we vergroening in gemeenschappelijke tuinen en privé tuinen van de huurders om hittestress te verminderen, water beter vast te houden en daardoor ook droogte te verminderen.”

“Ook betrekken en stimuleren we onze huurders; zij kunnen bijvoorbeeld door het aanbrengen van zonwering, het dichthouden van deuren en ramen overdag en ’s nachts ventileren zelf bijdragen aan het koeler houden van hun woning. En dat kunnen ze ook doen door hun tuin voldoende groen te houden en niet met tegels vol te leggen.”

“En tenslotte hebben we afstemming met gemeenten; als de kans op wateroverlast in een wijk groot is en de gemeente onvoldoende maatregelen kan treffen, kunnen wij water in onze binnentuinen laten infiltreren in de bodem, direct of met behulp van infiltratiekratten. Ook kan hemelwater door de gemeente bijvoorbeeld via vijvers of wadi’s in de wijk worden opgevangen, zodat het riool dat niet hoeft af te voeren.”

Wat was jullie aanleiding om te starten met dit initiatief?
Hollander: “Dat waren er drie. Vragen van de gemeente om te helpen bij wateroverlast.

Hittestress heeft sinds 1 januari 2021 een eis gekregen in het bouwbesluit. En huurders die last hebben van te warme woningen.”

Wat is ervoor nodig om dit initiatief op te zetten, van welke instrumenten hebben jullie gebruik gemaakt?
Hollander: “De verplichte stresstesten van de gemeenten, onderzoek en al aanwezige praktijkvoorbeelden van maatregelen. Hoe goed werkt een bepaalde maatregel en onder welke voorwaarden?”

Wat heeft het opgeleverd?
Hollander: “We hebben hulpmiddelen ontwikkeld:

  1. Klimaatatlas met informatie over onze kwetsbare wijken waarin we data van de stresstesten samenbrengen met informatie over ons vastgoed en gebouwde omgeving, onder andere met kaartjes en data uit de stresstesten
  2. Menukaart met oplossingsrichtingen
  3. Stroomschema met stappen die je kunt doorlopen om huidig overlast op te lossen of toekomstig overlast door klimaatveranderingen te voorkomen.”

“Hiermee creëren we ook bewustwording bij medewerkers. Ze zienniet alleen dat het probleem bestaat, maar ook dat oplossingen mogelijk zijn en dat je overlast door het veranderende klimaat bij nieuwbouw en aanpassingen aan de bestaande bouw kunt voorkomen.”

“Verder is het een basis om het gesprek met gemeenten aan te gaan. En het levert informatie op voor onze huurders om hen te helpen deze problemen zelf aan te pakken.”

Wie zijn erbij betrokken?
Hollander: “Diverse afdelingen binnen de Alliantie, gemeenten, huurders, experts, hoveniersbedrijven en ketenpartners zijn direct of indirect betrokken bij het klimaatbestendiger maken van onze gebouwde omgeving.”

Waar is er voor jullie nog werk aan de winkel?
Hollander: “Bepalen wat we wel of niet acceptabel vinden qua overlast als gevolg van het veranderende klimaat. Over die normen is landelijk of bij gemeenten nog geen duidelijkheid.”

“We hebben in kaart wat de situatie buiten de woning is – gevoelstemperatuur buiten de woning en kans op water op straat – maar de vastgoedkenmerken van onze woningen, die bijdragen aan het versterken van die overlast in de woningen zijn we nog aan het inventariseren.”

“En als laatste spelen bij hittestress ook de kenmerken van de huurder zoals leeftijd, chronische ziekte of sociaal isolement een rol. Deze huurders hebben eerder kans op overlast door hitte.”

“Daarmee hebben we de optelsom compleet: de kans op overlast door hittestress is een optelsom van eigenschappen van de omgeving, het vastgoed en de huurders. Hiermee kunnen we daadwerkelijk aan de slag met maatwerk of integrale oplossingen voor elk complex en/of huurder. Daarnaast kunnen we aan de slag met het betrekken van onze huurders bij klimaatadaptieve maatregelen zoals onttegelen van tuinen en vergroenen, of bewonersparticipatie in gemeenschappelijke binnentuinen.”

“Combineren van maatregelen van klimaatadaptatie met de energietransitie, maar ook thema’s zoals circulariteit, is daarbij natuurlijk verstandig, bijvoorbeeld in ons onderhoudsprogramma.” 

Welke tips geef je anderen graag mee?
Hollander: “Een tip voor de landelijke en lokale overheid: we willen het liefst landelijke normen, want we werken in verschillende gemeenten. Andere tips zijn: breng je vastgoedkenmerken en bewonersprofielen in kaart. Gebruik de kaarten van de stresstesten van de gemeenten en ook andere bronnen zoals nationale klimaateffect-atlas of Atlas Natuurlijk Kapitaal. En tenslotte, kijk integraal naar mogelijke oplossingen en stakeholders om tot een voor iedereen optimaal resultaat te komen.”

Dit interview verschijnt tevens in het e-book 17 Duurzame Ontwikkelingsinitiatieven dat alle leden van CorporatieNL in het najaar van 2021 gratis ontvangen.

De foto bij het artikel is afkomstig van de Alliantie.