Marcel Mooi (Lefier) over de veiligheid van bewoners en eenzaamheid bij ouderen

Maatschappelijk / 26 juli 2019
Katie Løndal
Katie Løndal
Redacteur, CorporatieNL

Veel corporaties lopen tegen dezelfde problemen aan. Dit zien we ook als we het hebben over kwetsbare bewoners. Naast dat we graag lezen over elkaars ervaringen, zijn wij erg benieuwd hoe problemen worden aangepakt. Wat kunnen we van elkaar leren? Vandaag deelt Marcel Mooi (adviseur maatschappelijke thema’s bij Lefier) zijn ervaringen en tips.

Wie is de kwetsbare bewoner?

We hebben het tegenwoordig vaak over ‘kwetsbare bewoners’. Maar wie zijn dit eigenlijk?

Marcel: “Een kwetsbare bewoner is een bewoner voor wie zelfstandig deelnemen aan de samenleving niet vanzelfsprekend is. Dit kan het gevolg zijn van bijvoorbeeld een lichamelijke, psychische of een verstandelijke beperking of van verslavingsproblematiek. Soms zien we ook dat er sprake is van een combinatie van deze kwetsbaarheden.”

Het gevolg van een stijging in kwetsbare bewoners

Het aantal kwetsbare bewoners neemt toe. Dit ‘probleem’ heeft duidelijke gevolgen voor organisaties. Ook bij Lefier zijn de gevolgen zichtbaar.

Marcel: “We zien dat de leefbaarheid in wijken afneemt doordat het aantal kwetsbare personen toeneemt en zich vaak concentreert in dezelfde wijken. Velen hebben zorg, ondersteuning of begeleiding nodig. Met de toename van kwetsbare groepen, neemt ook de overlast van buren (en buurtgenoten) toe in bepaalde wijken.”

De gevolgen binnen Lefier zijn voornamelijk zichtbaar met betrekking tot de medewerkers. De benodigde inzet van bijvoorbeeld medewerkers bewonerszaken wordt steeds groter. Daarnaast vraagt de stijging in kwetsbare bewoners om ontwikkeling van de competenties van de medewerkers.

Marcel: “Overlastsituaties worden namelijk steeds complexer en heviger, waarbij het doorverwijzen naar de sociale wijkteams in de praktijk ook nog eens steeds lastiger blijkt. Een ander gevolg is dan ook dat de samenwerking met zorgpartners en sociale teams van de gemeente steeds belangrijker wordt. Zij zijn primair verantwoordelijk voor het bieden van voldoende en goede begeleiding.”

Veiligheid van bewoners

We zijn benieuwd naar ervaringen met betrekking tot de veiligheid van bewoners. Hoe kun je kwetsbaren een veilig thuis bieden?

Marcel: “Veiligheid is iets wat je ervaart. Dat maakt ook dat dit maatwerk is. Vaak betekent dit dat we samen met zorgpartners en gemeenten de randvoorwaarden voor veilig wonen zo goed mogelijk proberen in te richten.”

Voorbeelden die Marcel noemt zijn persoonlijke randvoorwaarden zoals voldoende begeleiding, ondersteuning bij het voeren van een huishouding, het tijdig verkrijgen van een uitkering en hulp bij het op orde brengen en houden van de financiën.

Marcel: “Daarnaast hebben we aandacht voor ‘een zachte landing in de wijk’. Samen met zorgpartners kijken we of en in welke mate de buurt wordt betrokken bij huisvesting van deze bewoners. Een zachte landing draagt bij aan het ervaren van een veilige omgeving voor zowel de nieuwe als de zittende huurders.”

Marcel geeft daarnaast aan dat de randvoorwaarden gerelateerd aan de wijk van belang zijn. Marcel: “Denk hierbij aan prikkelarme straten en plekken waar dagbesteding wordt aangeboden. Tegelijkertijd zien we dat een deel van onze wijken steeds minder prikkelarm is, door een concentratie van kwetsbare bewoners. We proberen dat te verbeteren door kritisch te kijken naar differentiatie van het woningbezit, beter samen te werken met sociale teams, zorgvuldige woningtoewijzing en veel aandacht voor het bestrijden van overlast.”

Eenzaamheid bij ouderen

Een probleem waar veel corporaties mee te maken hebben is eenzaamheid bij ouderen. Hoe ervaart Lefier dit probleem en hoe gaan zij hiermee om?

Marcel: “We hebben geen specifiek onderzoek gedaan naar eenzaamheid onder onze ouderen huurders. Echter is het algemene beeld wel dat een deel van de ouderen eenzaamheid ervaart. Het bevorderen van sociale netwerken is van belang bij het tegengaan van eenzaamheid. We vinden dat deze taak primair de verantwoordelijkheid van de gemeente is. Hierbij kunnen we wel een belangrijke signalerende rol spelen wanneer wij achter de voordeur komen bij onze huurders.”

Innovatieve ideeën waar andere corporaties van kunnen leren

Corporaties kunnen veel van elkaar leren door te kijken naar elkaars werkwijze. Lefier verzorgt bijvoorbeeld een training voor de onderhoudsdienst om dementie bij ouderen te leren herkennen. Ook denken zij goed na over (nieuwe) gewenste woonvormen.

 

Marcel: “Bij de ontwikkeling van woningen houden wij rekening met het faciliteren van ontmoetingen of het vergemakkelijken van het leveren van mantelzorg. Zo hebben we bijvoorbeeld zogenaamde ‘mantelzorgwoningen’ in onze portefeuille. Een mantelzorgwoning is een combinatie van twee (zelfstandige) woningen onder één dak. De woonruimtes hebben elk een aparte voordeur en hebben een interne afsluitbare verbindingsdeur. Daarnaast zijn we voornemens om nieuwe woonvormen te realiseren die het makkelijker maken om elkaar te ontmoeten. Het Knarrenhof, dat we in de gemeente Emmen willen realiseren, is daar een mooi voorbeeld van. Deze woonvorm is gericht op ouderen die elkaar graag helpen en zo lang mogelijk zelfstandig willen wonen, zonder verlies van privacy.”

Samenwerking tussen corporaties en andere partijen

Samenwerking is een onderwerp wat steeds weer terugkomt. Hoe kunnen we deze samenwerking verbeteren met het oog op de kwetsbare bewoners?

Marcel: “Dit kan door elkaar te blijven opzoeken, open te staan voor elkaars wereld, oog te hebben voor elkaars belangen en op basis van vertrouwen heldere afspraken te maken over rollen en verantwoordelijkheden. Om hier concreet inhoud aan te geven zijn we momenteel samen met gemeenten en zorgpartijen bezig met het beschrijven van een ideale klantreis voor mensen die uitstromen uit een beschermde woonvorm of de maatschappelijke opvang. Dit beschrijft het proces van instroom, doorstroom, uitstroom naar uiteindelijk zelfstandig wonen. Voor elke stap in dit proces beschrijven we welke partij welke verantwoordelijkheid heeft. Het is geen ‘hoog over’ verhaal maar het is actiegericht en geënt op de uitvoering in de wijk. In deze klantreis benoemen we expliciet de momenten dat de betrokken partijen elkaar moeten opzoeken en wie dan welke acties moet ondernemen. Dat is veel eerder dan dat we op dit moment vaak doen.”

Hoe kun je kwetsbare bewoners zien als een kans?

Als je het probleem omdraait en het van een andere kant probeert te bekijken. Zou je kwetsbare bewoners dan als een kans kunnen zien om bijvoorbeeld de werkdruk te verlagen en buurten beter te maken?

Marcel: “Concentratie van kwetsbare bewoners leidt ook tot een verminderde samenredzaamheid in de wijk doordat zij, door hun eigen problemen, weinig ruimte ervaren om anderen te helpen of bij te staan. We geloven meer in een combinatie van maatregelen uitgevoerd door de professionele partijen die daar een rol in spelen. Denk aan een goede samenwerking met zorg- en welzijnsorganisaties, het bouwen van gedifferentieerde wijken en het sturen op de woningtoewijzingen. Op deze manier kan de balans tussen ‘dragende’ en ‘vragende’ bewoners weer worden hersteld.

Tegelijkertijd is het ook goed om te kijken wat kwetsbare bewoners nog wél kunnen, waar hun talenten liggen en hoe deze kunnen worden ingezet. Ieder mens komt namelijk in zijn kracht te staan wanneer daar een beroep op wordt gedaan. Een combinatie van deze maatregelen heeft wellicht als uitkomst dat voormalig kwetsbare bewoners andere buurtbewoners kunnen bijstaan en daarmee een bijdrage leveren aan de leefbaarheid. Maar in de praktijk blijkt dat deze kwetsbare bewoners daar wel eerst een steuntje in de rug voor nodig hebben.”

Meer te weten komen over kwetsbare bewoners? Kom naar ons event op 3 oktober.