Zorg, waar hebben we het over?

Eerst even stilstaan bij de klant van de corporatie die op de één of andere manier ‘zorg’ nodig heeft. Het betreft hier enerzijds de oudere bewoners van corporatiewoningen. Dat wordt een steeds grotere doelgroep. Op dit moment wordt een groot deel van de corporatiewoningen bezet door 65+-ers. Dit aantal neemt de komende jaren nog toe, maar zal daarna afnemen. De babyboomers gaan met pensioen gaan en hebben meer geldelijke middelen tot hun beschikking dan de huidige 65+-ers die vaak een klein pensioen hebben. De nieuwe generatie 65+-ers behoort dan ook steeds minder tot de doelgroep van de corporaties (inkomen tot circa € 36.000).

Daarnaast hebben we het over andere zorgbehoevenden. Dat kunnen mensen zijn in alle leeftijdscategorieën, maar die ook bepaalde vorm van begeleiding (psychisch- of fysiek) nodig hebben. Exacte aantallen heb ik hiervan niet, maar deze aantallen zullen de komende jaren groeien, omdat de instanties die deze mensen tot voor kort opvingen minder middelen en mogelijkheden hebben.

Het probleem dubbele vergrijzing

De dubbele vergrijzing (meer ouderen, die ook nog ouder worden dan voorheen) wordt vaak als het probleem van corporaties gezien. Ik denk dat dit wel eens zou kunnen meevallen. Degene die een probleem voor corporaties kunnen opleveren, zijn de dementerenden of vereenzaamde mensen. Dat worden er weliswaar steeds meer, maar steeds meer van deze mensen wonen in een koopwoning. En dat is nou nét niet de doelgroep van corporaties. Moeten ze dan de ogen hiervoor sluiten? Neen! De corporatie kan voor die groep een rol gaan spelen, maar hiervoor zal creativiteit en lef nodig zijn. Ook van de politiek.

Digitaliseren

De laatste uitdaging die in het kader van wonen en zorg op ons af komt is de digitalisering (met name e-health). Grote multinationals als Philips en Siemens besteden steeds meer van hun (investerings)capaciteit aan nieuwe medische apparatuur die straks ook binnenshuis een rol gaat spelen. Een dat alles om de zorg, ook op langere termijn, voor ons allen betaalbaar te houden. Zijn de corporatiewoningen daar voldoende voor uitgerust?

Zijn de gevolgen voor de corporatie wel zo groot?

Ik durf de stelling aan dat de gevolgen voor de corporatie niet te groot moeten worden ingeschat. Natuurlijk moet er geïnvesteerd worden in goede en toegankelijke woningen (ook middels glasvezel), maar dat staat bij alle corporaties wel op het netvlies. Middelen worden daarvoor al gereserveerd.

Betekent dit dat corporaties dan niet actief moeten worden? Nee, zoals gezegd is er lef en creativiteit nodig om deze problemen aan te kunnen pakken. Corporaties zitten langdurig middenin wijken en buurten waar de problematiek van wonen en zorg speelt.

Nieuwe samenwerkingsvormen

Er moeten nieuwe samenwerkingsvormen en arrangementen worden gerealiseerd. Corporaties hebben hier een rol in als partij die problemen signaleert en samenwerkingsovereenkomsten kan afsluiten met de partijen die echt verstand van zorg en welzijn hebben. Het doorverwijzen naar deze instanties wordt dan makkelijker, en de corporatieklant is daarmee gediend.

Ik ben er ook van overtuigd dat corporaties dat op verschillende niveaus in de organisatie op de agenda moeten zetten. Op allerlei niveaus, van vakman tot manager, komt men mogelijke probleemgevallen tegen waarbij actie noodzakelijk is. Goede communicatie (inclusief training!) voor vele medewerkers is hierbij een must. Niet alleen intern. Nee, ook met de andere partners in de wijken en buurten. Er zijn vele mooie voorbeelden hiervan aanwezig.

Harde acties

Naast de hiervoor genoemde – vaak ‘soft’ genoemde – acties, zijn er ook ‘hardere’ acties nodig. Zoals gezegd betreft dit ten eerste het goed op orde houden van de bestaande woningen. Het betreft in eerste instantie de woningen die vaak gelabeld zijn als seniorenwoning, maar absoluut niet (meer) voldoen aan wat wij nu een seniorenwoning noemen. Maar ook zal er voor de klant van nu en straks maatwerk moeten worden geboden. Er moeten pakketten worden ontwikkeld en aangeboden aan klanten. Zij kunnen dan zelf kiezen welk pakket het beste bij hen past. Bij veel onderdelen van deze pakketten zal een (eigen) bijdrage van de bewoner nodig zijn. Corporaties gaan niet de taak van de WMO overnemen en andere opgaven van de corporatie (bijvoorbeeld duurzaamheid) verdienen ook prioriteit.

Voor de nieuwbouw zal steeds meer aandacht moeten komen voor flexibele bouwconcepten. Alle bouwbedrijven zijn daar al mee bezig. Zorg ervoor dat de nieuwbouw van nu straks eenvoudig en goedkoop kan worden omgebouwd naar woningen voor een andere doelgroep.

Zijn de wijken toekomstproof?

Het laatste punt waar corporaties een rol in spelen in het kader van wonen en zorg, is het bezien of de wijken en buurten ook op dit terrein toekomstproof zijn. Zijn er in de wijken en buurten voldoende voorzieningen en voldoen onze wijken nog wel aan de eisen van deze tijd? De wijken van na de oorlog zijn redelijk uniform (met kerk en winkelcentrum), maar wellicht niet klaar om het beleid ‘langer zelfstandig thuis wonen’ goed te kunnen faciliteren. Op gemeenteniveau zal een eerste stap moeten worden gezet om dit met elkaar te bespreken. Bij nieuwe woonwijken moet hier al rekening mee worden gehouden en er zullen nieuwe woonzorgconcepten in wijken en buurten uitgedacht en gerealiseerd moeten worden.

Conclusie: investeren, profileren en centreren

Het thema wonen en zorg staat al decennialang op de agenda bij corporaties. Het is ook een thema waarin corporaties worden geacht in te investeren, hoewel de nieuwe Woningwet daar wel begrenzingen op legt. Ik ben er van overtuigd dat het thema wonen en zorg voor corporaties een goede mogelijkheid kan bieden om zich te profileren. Niet (alleen) met het vastgoed zelf. Veel meer zal dit leiden tot echte samenwerking met belanghebbende partijen, op diverse niveaus in de organisatie. En dat is altijd goed voor de klant, die zo echt centraal gesteld kan worden.

Dat gaat vanzelfsprekend allemaal niet vanzelf. Er zal geïnvesteerd moeten worden in nieuwe skills en vaardigheden, en dat is niet altijd leuk. Maar dit past wel goed bij de continue ontwikkeling waar ook corporaties mee bezig moeten zijn. Dat kost wellicht extra geld en menskracht, maar die kunnen altijd wel gevonden worden met de nodige creativiteit en lef. Dat komt dan ook het verdienmodel van corporaties ten goede; een corporatie is alleen maar gebaat bij het duurzaam maken van het vastgoed. Ook op het terrein van wonen en zorg.

Wil je ook klaar zijn voor de uitdagingen van morgen?

Meld je ook aan voor:

• Het Landelijk Wonen en Zorg Congres 2017 (8 juni 2017)
• Leergang Wonen en Zorg – het wonen van morgen (start 19 september 2017)
• Training: Omgaan met kwetsbare huurders (23 maart of 19 december 2017)
• Training: Wonen en zorg (23 maart of 22 juni 2017)
• Webinar Wonen en Zorg – Nieuwe ouderen en de corporatie (4 april)